Wydziedziczenie oznacza sytuację, w której spadkodawca w testamencie pozbawia możliwości dziedziczenia, a także prawa do zachowku swojego zstępnego, małżonka lub rodzica. Może to nastąpić jedynie z przyczyn wskazanych w ustawie. Czy można następnie podważyć taką decyzję spadkodawcy?
Czy warto podważyć wydziedziczenie?
Pierwszym krokiem powinno być rozważenie czy podważenie decyzji spadkodawcy jest w ogóle korzystne w danej sytuacji. Należy bowiem pamiętać, że wydziedziczenie nie obejmuje zstępnych wydziedziczonego, a zatem zstępni wydziedziczonego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę. Podważenie wydziedziczenia może okazać się więc nieopłacalne, jeżeli uprawionego zstępnemu wydziedziczonego przysługiwałby wyższy zachowek niż wydziedziczonemu.
W razie podjęcia decyzji o próbie podważenia decyzji spadkodawcy, należy rozróżnić dwie sytuacje – unieważnienie testamentu oraz podważenie samego faktu wydziedziczenia.
Przyczyny wydziedziczenia
Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
- dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Podważenie wydziedziczenia
Możliwe jest ponadto podważenie samego faktu wydziedziczenia spadkobiercy, bez próby unieważnienia całego testamentu. Podważenie wydziedziczenia będzie możliwe, z powodów powiązanych z samymi przyczynami wydziedziczenia, wskazanymi w ustawie. Będzie to możliwe, jeśli wydziedziczony wykaże, że:
- przyczyna wydziedziczenia nie wynika z testamentu,
- testator wskazał przyczynę wydziedziczenia nieprzewidzianą przez ustawę,
- przyczyna wskazana przez testatora nie jest prawdziwa.
Nadto, spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. Istnieje więc możliwość zakwestionowania zawartego w testamencie wydziedziczenia poprzez udowodnienie, że spadkodawca przebaczył uprawnionemu. Zatem nawet w sytuacji, gdy przyczyna wydziedziczenia w testamencie zostanie wykazana, nadal istnieje szansa na kwestionowanie wydziedziczenia.
